2 oktober 2019 | Nieuws
Circulaire Economie op bestaande bedrijventerreinen
26 september jl. organiseerde PHB een kennisbijeenkomst voor gemeenten en ondernemers. Hieronder een verslag en downloadlinks naar de presentaties.
Het begon bij De Ceuvel in Amsterdam 7 jaar geleden, toen Metabolic de kans kreeg een oud vervuild industrieterrein op te knappen. Het zuiveren van de grond en het ontwikkelen van een plek waar circulair wordt ondernomen, waren onderdeel van dit plan en nu al een aantal jaar in de praktijk te zien. Ook al ziet De Ceuvel er op een regenachtige septemberdag toch echt heel anders uit dan in de zon, is het Metabolic, PHB en de aanwezigen zelf, toch gelukt iedereen uiteindelijk geïnspireerd naar huis te laten gaan.
We begonnen de middag inhoudelijk met een presentatie van Metabolic door Jorrit Vervoorveldonk over de circulaire economie en wat er op dit gebied te bereiken is op bestaande bedrijventerreinen. Het uitgangspunt is om in deze tijd van exponentiele groei (van wereldbevolking tot natuurrampen) naar een nieuwe manier van ontwikkelen te gaan zonder in strijd te zijn met de draagkracht van ons natuurlijk systeem. Metabolic beoogt dit te bereiken door altijd met 7 pijlers rekening te houden: water, materialen, energie, cultuur & maatschappij, biodiversiteit ecosystemen, gezondheid & welzijn en de meervoudige waarde creatie.
Binnen de gebiedsontwikkeling is het volgens Metabolic het meest kansrijk om circulaire toepassingen te implementeren in de openbare ruimte en door zaken collectief aan te pakken. Bijvoorbeeld op het gebied van:
- Energie (gezamenlijk opwekken, inkopen)
- Mobiliteit (delen)
- Hergebruik van grondstoffenstromen (onderling uitwisselen)
- Ondersteund door logistiek
- Door gebruik te maken van nabijgelegen synergiën (zoals een warmtenet, datacenter of afvalverwerker in de nabijheid)
Circulariteit is een begrip waar we vaak over horen, maar slechts op kleine schaal in de praktijk te zien is. Beton kan circulair ontwikkeld worden, en bijvoorbeeld in Almere wordt oud beton vermengd met hennepvezel om hergebruikt te worden binnen dezelfde gemeente. Ook is er circulair isolatiemateriaal verkrijgbaar van natuurlijke materialen en wordt olifantsgras op meerdere plekken verbouwd waar weer bouwmaterialen van gemaakt kunnen worden.
Of het nu bestaande of nieuwe bedrijventerreinen betreft welke circulair dienen te worden: er wordt altijd gestart met een inventarisatie. Wat is de 0-situatie, hoeveel energie wordt er verbruikt, welke stromen zijn aanwezig en waar is de grootste impact te behalen? Vaak is de grootste impact te behalen door samen te werken en zaken zoals energie collectief aan te pakken. Niet alleen op het bedrijventerrein onderling, maar ook tussen ondernemers en gemeente dient te worden samengewerkt. De energie en wil om te verduurzamen moet echt vanuit een kopgroep ondernemers komen, en de gemeente kan hierin faciliteren.
Praktijkvoorbeeld Bedrijvenpark De President
Deze insteek was duidelijk terug te zien in het praktijkvoorbeeld van de Parkmanagement Vereniging De President, gepresenteerd door bestuurslid en ondernemer Hans van Limpt en parkmanager Rob ten Bok van KG parkmanagement.
Ook zij zijn begonnen met een 0-situatie, door de Energie Potentieel Scan door TNO uit te laten voeren. Voorafgaand is een Plan van Aanpak opgesteld in samenwerking met PHB en de gemeente, waarmee een OTW subsidie is aangevraagd. Belangrijke succesfactor is dat het beheer op dit terrein al goed op orde was doordat er een professionele parkmanagementorganisatie aanwezig is en, niet onbelangrijk, een actief bestuur. Naast een goed plan van aanpak is het belangrijk een aantal ondernemers te hebben die zich in willen zetten voor de verduurzaming, of andere thema’s. Als gemeente is het van belang te achterhalen welke koplopers dit zijn, en welk thema er speelt.
Na de eerste algemene energiescan wordt er nu op ingezet alle ondernemers mee te nemen in dit traject. Het is de bedoeling dat er op bedrijfsniveau validerende scans worden uitgevoerd, waarmee een ondernemer precies kan zien welke besparingen er te behalen zijn, door welke investeringen te doen. Bijvoorbeeld in LED verlichting of PV panelen. Iedereen meekrijgen is volgens Hans vooral mensenwerk. De ondernemers moeten persoonlijk worden benaderd en worden overtuigd met goede voorbeelden. Op die manier krijg je uiteindelijk iedereen mee, zeker als inzichtelijk wordt gemaakt welke kosten bespaard kunnen worden door samen te werken in dit traject.
Hoe gaat De President verder? De eerste twee verdiepende scans zijn uitgevoerd. De te behalen besparingen zijn zo interessant, dat één van de ondernemers zo snel mogelijk aan de slag wilt gaan met zonnepanelen. Met de eerste resultaten en het enthousiasme moet de rest worden overtuigd. Als alle bedrijven zijn gescand, wordt er gekeken naar kansen op collectiviteitsniveau. Bijvoorbeeld het gezamenlijk opwekken en uitwisselen van energie en/of stromen. Dit kan zelfs zo ver gaan dat er een energiecoöperatie wordt opgestart waarmee voor het gehele terrein geld te verdienen is om vervolgens in nieuwe duurzame initiatieven te investeren.
Geleerde lessen tot nu toe
- De kans op een succesvolle verduurzaming neemt toe door aanwezige organisatiegraad: professioneel beheer & een actief bestuur.
- Verkijk je niet op de doorlooptijd: het verzamelen van gegevens (van tekeningen tot aan energieverbruik) kost vaak veel tijd. Stimuleer iedereen op het bedrijventerrein deze documenten digitaal op te slaan, ook voor de toekomst.
- Energie en duurzaamheid is voor de meeste MKB-ers bijzaak, enthousiaste ondernemers die als voorbeeld kunnen dienen zijn essentieel.
- Het verduurzamingsproces is niet geheel te voorspellen, er is nog veel afhankelijkheid van het wel of niet beschikbaar zijn van ‘opstart’
- Betrek partijen met expertise (op verschillende gebieden: juridisch, technisch etc.).
- Werk samen op het bedrijventerrein – de grootste resultaten zijn te behalen door een collectieve aanpak:
- Gezamenlijk energie inkopen: lokale energie coöperaties
- Gezamenlijk LED verlichting inkopen
- Gezamenlijke mobiliteit (laadpalen, deelmobiliteit)
- Aansluiten bij een energie infrastructuur (warmtenet tot aan smart grid)
- Uitwisselen van reststromen
Wil jij als gemeente, ondernemer of parkmanager ook met verduurzaming aan de slag op een of meerdere bedrijventerreinen? Schakel PHB in! Wij kunnen voor de gehele MRA kosteloos en neutraal ondersteunen in bijvoorbeeld het schrijven van een Plan van Aanpak en door het aanreiken van contacten en voorbeelden.
Download presentatie Metabolic
Download presentatie De President